Milas İlçesinde, Akdeniz ikliminin tipik özellikleri görülmektedir. Bu özelliğiyle de zeytin tarımının yoğun olarak yapılması söz konusudur. Zeytinin yetişme imkanı bulabilmesi için iklim elemanlarından sıcaklık ve yağış özellikleri önemlidir. Zeytin, tomurcuklanmadan çiçeklenmeye kadar olan dönemde 5-10°C, çiçeklenme döneminde 15-20°C, meyve oluşumu devresinde 20-25°C, meyvenin olgunlaşma döneminde 15°C, olgunlaşmadan hasat dönemine kadar da ortalama 5°C dereceye kadar sıcaklık şartlarını istemektedir. Bunun yanında çiçek tomurcuğunun oluşumu içinde belirli bir soğuklamaya ihtiyaç duymaktadır. Vejetasyon dönemi dışında veya kış dinlenme döneminde düşük sıcaklıklara karşı oldukça duyarlı olan zeytin günlük minimum sıcaklığın -7°C nin altına düşmesi durumunda zarar görmektedir. Ancak bu zarar ağacın cinsi, soğuğun süresi, şiddeti, rüzgârın hızı, havanın nemi, bakı, ağaçtaki özsu faaliyetleri ve toprak nemi gibi faktörlere bağlıdır. Türkiye’de zeytin yetişen alanlar incelendiğinde iklim açısından nemli, yarı nemli, yarı kurak ve kurak Akdeniz biyoklimatik tiplerinin egemen olduğu görülmektedir. Milas’taki zeytin yetişme alanlarında günlük ortalama sıcaklık değeri aralık ayında en düşük 9.9°C, ocak ayında en düşük 8.6°C, şubat ayında ise 9.5°C’dir. Görüldüğü gibi gerekli olan kış soğuklaması için uygun artlar taşımaktadır. Çiçeklenme döneminin olduğu Mayıs ayında en düşük ortalama sıcaklık 19.4°C’dir. Meyvenin olgunlaşma döneminde ise en düşük ortalama sıcaklık değeri 17,4°C, en yüksek ortalama değer ise 20.4°C’dir. Bu sıcaklık değerleri subtropikal karakterli olan zeytinin yetişme şartları ve meyve verme durumu açısından araştırma sahasının uygun özellikler taşıdığını göstermektedir.
Zeytinin yetişme şartları açısından önemli olan bir diğer iklim elemanı ise yağıştır. 600-700 mm yağış alan yerlerde hem yağlık hem de sofralık; 800-1000 mm yağış alan yerlerde ise sadece sofralık olarak yetiştirilir. İyi su tutan topraklarda yıllık yağışın 200 mm hatta altında olduğu yörelerde bile ürün alınırsa da, yıllık yağışın 400 mm den düşük olduğu yerlerde zeytin yabanileri yetişmemektedir. İlçede en fazla yağış ilkbaharda düşmektedir. Uzun yıllar ortalama yağış miktarı 900–1000 mm’dir. Yağış şartları açısından Milas, zeytin tarımı için uygun özellikler taşımakta olup sulamaya ihtiyaç duyulmadan zeytin yetiştiriciliğine uygun özellikler taşımaktadır. Ancak yıllık yağış miktarının yaşanan kuraklık nedeniyle uzun yıllar ortalamasının altına düştüğü yıllar, ilçede zeytin ağaçlarının zarar görmesine, yüksek oranda ürün kaybına neden olmuştur. 2008 yılında 455,8 mm’lik yağış miktarı verim yılının fazla olduğu dönem olmasına rağmen % 35-40’lık bir ürün kaybının yaşanmasına neden olmuştur.
Zeytinin yetişme koşulları bakımından iklim şartlarının yanı sıra toprak şartları da önem taşımaktadır. Zeytin ağacının kök ve saçak gelişimi için uygun olan topraklar kumlu -tınlı, tınlı, tınlı-kumlu, killi-tınlı ve milli tınlı olanlarıdır. Bu tip topraklar geçirgen yapıları ve yeterli su tutma kapasiteleri ile zeytin tarımı için uygun şartlar sağlarlar. Milas’ta görülen toprak tipleri içerisinde alüvyal toprak tipi yanı sıra killikumlu topraklar da görülmektedir.
Zeytin çok yıllık bir bitki türü olup, periyodisite özelliği vardır. Bu özelliğiyle birlikte bir yıl verim az olurken diğer yıl verim fazla olmaktadır. Zeytinin çeşitli şekillerde tüketimi söz konusudur, ancak Milas ilçesi için yağlık zeytin önem arz etmekte olup sofralık zeytinin üretim değeri yoktur. "Altın sıvı" olarak bilinen zeytinyağı Milas ekonomisi için oldukça önemlidir.
İl genelinde ağaç sayısı, üretim değeri ve kapladığı alan bakımından en yüksek değerlere sahip olan Milas ilçesinde zeytin üretiminde büyük oranda azalış gerçekleşmiştir. Bu durum üzerinde çiftçinin bilinçsiz olmasının da etkisi büyüktür. Geleneksel sulama tekniği, toplama ve depolama, budama yöntemleri ya da budamanın yapılmaması gibi sebeplerle üretim değeri büyük oranda azalmıştır. Ayrıca zeytinlerin kasa yerine naylonlarda muhafaza edilmesiyle kg’dan elde edilen yağ miktarında da büyük oranda düşüşlere yol açmaktadır. Buna rağmen Muğla ilinde üretimde en yüksek değerin Milas ilçesine ait olduğu görülmektedir
“Zeytincilik Enstitüsü”nün kurulması çiftçiyi bilinçlendirme yönünden etkili olacaktır. Zeytinciliğin önemli bir aktivite olduğu, sanayinin büyük oranda zeytine dayalı olduğu ilçemizde bilinçli üretimin yapılması ve zeytinciliğin gelişmesi için bu kuruluşlara ihtiyaç vardır.
Milas ilçemizin yağlık zeytin üretimindeki üstünlüğüne rağmen, ülke genelinde zeytinyağında markalaşamadığı görülmektedir. Bu duruma sebep olan faktörlerin doğru bir analizinin yapılması kaçınılmazdır. İlçemizin zeytinyağı konusunda hak ettiği yere kavuşması için üretim yapılan yerlerde gerekli kontrollerin yapılması, makine kullanımının yaygınlaşması için yeterli desteğin sağlanması, çiftçinin bilinçlendirilmesi gerekmektedir.
Odamızın da desteklediği 2014 yılından beri her yıl düzenlenen Milas Zeytin Hasat Şenliği, zeytinyağımızın tanıtılması, sorunlarının tartışılarak kamuoyu oluşturulması için önemlidir. Bu tür etkinliklerin yenileri de eklenerek geliştirilmesi, Milas zeytinyağının, Türkiye ve dünyaya tanıtılmasına dolaysıyla zeytinyağımızın değerini bulmasına ciddi katkı sağlayacaktır.